Prof. dr. Maarten Prak is onderzoeksdirecteur en hoogleraar binnen het departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis. In het bovenstaande filmpje spreekt hij over historisch onderzoek.

Kwaliteit

Aanvankelijk heb je de literatuur natuurlijk vooral gebruikt om feiten en informatie te achterhalen. Die feiten vormen slechts het begin van je uiteindelijke presentatie, want geen enkel historisch werk zal alleen bestaan uit een droge opsomming van feiten. Het gaat om de interpretatie die een historicus aan die gegevens geeft: de manier waarop hij ze in een verhalende structuur met elkaar verbindt.

Bij het beoordelen van literatuur is het zaak de interpretatie van de auteur uit het werk te destilleren. Hoewel sommige historici het doen lijken alsof ze alleen maar de feiten presenteren, is er altijd sprake van een historische interpretatie.

Zorg daarom dat je iets te weten komt over de betreffende auteur, zijn of haar werkwijze en achtergrond:

• Heeft het werk een chronologische of thematische opbouw?
• Wanneer is het werk gepubliceerd?
• Wie is de auteur (biografie, publicaties, opleiding, reputatie)?
• Heeft de auteur veel gepubliceerd over het onderwerp?
• Is de auteur te plaatsen in een bepaalde richting van de geschiedschrijving en hanteert hij/zij een specifieke methode?
• Is het werk vanuit een bepaald nationaal, religieus, politiek of ideologisch gezichtspunt geschreven?
• Wat wil de auteur, oftewel voor wie is zijn betoog bedoeld?
• Hoe onderbouwt de auteur zijn beweringen? Wordt een bepaald(e) wetenschappelijk(e) model of theorie gebruikt? Is het plausibel wat hij zegt?
• Welke bronnen en literatuur zijn gebruikt?

Om antwoord op bovenstaande vragen te krijgen zijn recensies van de boeken die je gebruikt heel erg handig. Maar let op: ook een recensie is slechts de mening van één recensent. Gebruik dus het liefst verschillende recensies van één boek. Met deze informatie kun je de door jou bestudeerde werken later beter op waarde schatten en in hun context plaatsen.

Relevantie

Naast het beoordelen van de gevonden literatuur is het nodig om de literatuur te evalueren. Zodoende kun je uit wat je gelezen hebt een selectie maken van hoofdstukken, fragmenten of alinea’s die relevant zijn voor jouw onderzoek. Dit lijkt voor de hand te liggen, maar het komt voor dat overbodige informatie meegenomen wordt die makkelijk gefilterd had kunnen worden. Zo zorg je er ook voor dat je zo scherp mogelijk antwoord kan geven op je hoofd- of deelvragen. Om te bepalen of een stuk relevant is kun je de volgende vragen aflopen:

• Helpt de literatuur bij het beantwoorden van je hoofd/deelvragen?
• Beantwoordt de literatuur de gehele vraag/deelvraag of slechts een aspect ervan?
• In welke mate stemt de hoofdvraag van de gevonden literatuur overeen met je eigen vragen?
• Hoe sterk lijkt het onderzoeksobject of de analyse in het gevonden stuk op die in jouw paper/thesis? Het onderzoeksobject kan een periode zijn, of een persoon, een groep, een gebied, een stof, een ziekte, een proces etc.
• Is de context van het onderzoeksobject hetzelfde als in jouw geval?
• Wanneer is de literatuur gepubliceerd en wanneer is het onderzoek waarover wordt geschreven uitgevoerd?
• Komen de bevindingen en interpretatie van bepaalde literatuur overeen met andere literatuur? Of zijn er juist conflicterende bevindingen en interpretaties?

Bedenk dat je slechts zelden wetenschappelijk literatuur vindt die je hoofd- en deelvragen allemaal geheel beantwoordt en die verslag doet van exact hetzelfde onderzoek of probleem als waar jij mee bezig bent. Als alle informatie uit één werk gehaald kan worden, dan is het onderzoek overbodig. Bovendien: een gedegen historisch onderzoek baseert zich sowieso op meerdere bronnen.

 Vorige  Volgende